'Ken u zelve' stond boven de ingang van de tempel van Delphi. Een geschikt motto voor geestelijk verzorgers. Want je bent je eigen instrument. Zonder zelfkennis krijg je ongelukken – projectie ligt bij voortduring op de loer.

'Houd het midden' stond boven de uitgang van dezelfde tempel. Een geestelijk verzorger heeft het midden te houden tussen geloofsgetuige, therapeut en metgezel. Zonder zelfkennis stap je in valkuilen als missiedrang, hulpdrift en eigenbelang.

Een geestelijk verzorger die zichzelf niet doorheeft, en jou lastig valt met eigen onopgeloste zaken, die wil je niet aan je bed hebben. Zelfkennis dus. Maar Hoe Dan?! Zelfkennis ontwikkel je door het stelselmatig beoefenen van zelfreflectie.

Critical Interiority (Mary Frohlich), kritische zelfbeschouwing, is daarbij een bruikbaar methodologisch beginsel. Stelselmatig en met de grootst mogelijke eerlijkheid stil staan bij jezelf. Je pijn onder ogen zien, je lijden erkennen.

Doorleven en verwerken leidt tot besef van je eigen betrekkelijkheid – en geeft ruimte voor betrokkenheid bij anderen. Zo worden je eigen doorleefde pijn en je verwerkte lijden een bron van inspiratie.

Een geestelijk verzorger die minder bang is voor eigen pijn en lijden is ook minder bang voor andermans pijn en lijden – en kan zo een ander meer nabij zijn.

Ik concludeer: zelfreflectie is voorwaardelijk is voor nabijheid. Nog korter: Zonder zelfreflectie geen nabijheid.

‘Moest je daar nou zo lang over doen?!’ Ach, hier geldt het aforisme van een groot Nederlands filosoof, met de initialen JC: ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt.’

'2 minuten' bij uitreiking masterbul Spiritual Care, Faculteit Religie en Theologie, 14 oktober 2019, Vrije Universiteit Amsterdam.