“Heb je naaste lief als jezelf,” hield Jezus zijn leerlingen voor, aan het begin van onze jaartelling. Het werden gevleugelde woorden. Jezus citeerde Mozes die, volgens de overlevering, eeuwen daarvoor in het Joodse wetboek opschreef wat God tegen hem zei: “Houd van een ander zoals je van jezelf houdt.” Let op de volgorde: deze liefde voor je omgeving vertrekt vanuit liefde voor jezelf. Zelfliefde dus. Best een lastig concept. En nee, we hebben het niet over narcisme. Daar hebben we wel genoeg van om ons heen, in de media en in de politiek. Nee, zelfliefde als het principe – of misschien beter, de opdracht? – om eerst goed voor onszelf te zorgen, en dan pas voor een ander.  

Wanneer je vliegt (ten minste, wanneer je je daarvoor niet schaamt, of genoeg bomen plant) wordt het principe van de zelfliefde heel pregnant verbeeld bij de veiligheidsinstructie voor je vertrekt: breng bij een noodlanding eerst jezelf in veiligheid, en help dan pas een ander. Want je kunt een ander pas redden wanneer je eerst jezelf redt. De Haagse Harrie Jekkers slaat de spijker op zijn kop, wanneer hij in ‘Ik hou van mij’ zingt: “Want ‘ik hou van jou’ / is niet de sleutel tot de ander, / maar ‘ik hou van mij’ / al klinkt het bot en slecht. / Want wie van zichzelf houdt / die geeft pas echt iets kostbaars, / als hij ‘ik hou van jou’ / tegen een ander zegt”. 

Je betoont de wereld geen grotere dienst, en je doet de mensen om je heen geen groter plezier, dan door werkelijk van jezelf te houden. Van jezelf te houden zoals je hoopt dat anderen van jou houden. De liefde die je in je hebt vrij te laten stromen: eerst in jezelf en dan van jezelf – en wonderlijk genoeg, het lijkt wel als vanzelf –    naar de ander. Van deze levensfilosofie van Harrie Jekkers is het maar een kleine stap naar een andere mysticus: Meister Eckhart, die in de middeleeuwen schreef: “Als je jezelf liefhebt, dan heb je alle mensen lief als jezelf. Zolang je een enkele mens minder liefhebt dan jezelf, heb je jezelf nog niet waarlijk lief gekregen.” Dus mocht je merken dat je een ander verafschuwt of zelfs haat, dan kun je jezelf afvragen: houd ik wel genoeg van mezelf? Toegegeven, echt houden van jezelf, misschien wel het lastigste wat er is. 

(Dit blog verscheen eerder op Antroposofie Magazine)

In zijn boek De maatschappelijke ladder van beeldend kunstenaar Jeroen Eisinga lees ik: 'Eigenlijk heeft iedereen een leven vol problemen, maar er zijn geen slechte mensen, alleen misverstanden en gebrek aan empathie.' (p 46)